TANIMA VE TENFİZ DAVASI
Tanıma ve tenfiz davaları, Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun kapsamında düzenlenmiştir.
Kanun’un 58. Maddesine göre Tanıma;
“Yabancı mahkeme ilâmının kesin delil veya kesin hüküm olarak yetkili Türk mahkemesi tarafından kabul edilebilmesidir”.
Kanun’un 50. Maddesine göre ise Tenfiz;
“Yabancı mahkemelerden hukuk davalarına ilişkin olarak verilmiş ve o devlet kanunlarına göre kesinleşmiş bulunan ilâmların Türkiye’de icra olunabilmesinin, yetkili Türk mahkemesi tarafından kabul edilmesidir.”
Görüldüğü üzere tanıma ve tenfiz birbirinden farklıdır. Yabancı mahkeme tarafından verilen hükmün icra edilmesine ihtiyaç duyuluyorsa istemin tenfiz istemi olması gerekir. Fakat Yabancı mahkeme tarafından verilen kararın icra edilmesi istenmiyorsa, bu hüküm yalnızca kesin delil ya da kesin hüküm ihtiva ediyorsa bu durumda tanımadan söz etmek gerekir.
Tanıma/Tenfiz Davasında Görevli ve Yetkili Mahkeme
Tanıma ve tenfiz davalarında görevli ve yetkili mahkeme Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun kapsamında düzenlenmiştir. Bu Kanun’un 51. Maddesinin 1. fıkrasında göre tenfiz kararları hakkında görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi, boşanma davalarına ilişkin olarak açılacak tanıma ve tenfiz davalarında görevli mahkeme Aile Mahkemesi olarak belirlenmiştir.
Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 51. maddesinin 2. fıkrasına göre yetkili mahkeme; bu kararlar kendisine karşı tenfiz istenen kişinin Türkiye’deki yerleşim yeri, yoksa sakin olduğu yer mahkemesinden, Türkiye’de yerleşim yeri veya sakin olduğu bir yer mevcut değilse Ankara, İstanbul veya İzmir mahkemelerinden birinden istenebilir.
Kimler Tanıma/Tenfiz Davası Açabilir?
Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 52. Maddesine göre Yabancı Mahkeme tarafından verilen kararın tenfiz edilmesinde hukukî yararı bulunan herkes, tenfiz isteminde bulunabilir.
Tanıma/Tenfiz Davasının Şartları Nelerdir?
Milletler Arası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 54. Maddesine göre Yetkili mahkeme tenfiz kararını aşağıdaki şartlar dâhilinde verir:
a) Türkiye Cumhuriyeti ile ilâmın verildiği devlet arasında karşılıklılık esasına dayanan (mütekabiliyet şartı) bir anlaşma yahut o devlette Türk mahkemelerinden verilmiş ilâmların tenfizini mümkün kılan bir kanun hükmünün veya fiilî uygulamanın bulunması.
b) İlâmın, Türk mahkemelerinin münhasır yetkisine girmeyen bir konuda verilmiş olması veya davalının itiraz etmesi şartıyla ilâmın, dava konusu veya taraflarla gerçek bir ilişkisi bulunmadığı hâlde kendisine yetki tanıyan bir devlet mahkemesince verilmiş olmaması.
c) Hükmün kamu düzenine açıkça aykırı bulunmaması.
ç) O yer kanunları uyarınca, kendisine karşı tenfiz istenen kişinin hükmü veren mahkemeye usulüne uygun bir şekilde çağrılmamış veya o mahkemede temsil edilmemiş yahut bu kanunlara aykırı bir şekilde gıyabında veya yokluğunda hüküm verilmiş ve bu kişinin yukarıdaki hususlardan birine dayanarak tenfiz istemine karşı Türk mahkemesine itiraz etmemiş olması.
Yabancı Mahkeme kararının tenfizinin sağlanabilmesi için bu şartların hepsinin bir arada gerçekleşmesi gerekirken tanımada mütekabiliyet şartı aranmamaktadır.
Bununla birlikte tenfiz istemini kabulü veya reddi halinde kanun yoluna başvurulabilir. Tenfizine karar verilen yabancı mahkeme hükümleri ise, Türk mahkemeleri tarafından verilmiş kararlar gibi icra olunur.
Boşanmaya İlişkin Kararlara Dair Tanıma/Tenfiz Davası Ve Şartları
Taraflar yabancı bir mahkeme vasıtasıyla boşanmış olsalar bile bu kararın Türkiye sınırları içinde geçerli olabilmesi için Türk mahkemelerinde açılacak bir dava ile tanınmasına ve tenfizine karar verilmesi gerekmektedir.
Yabancı Mahkeme kararı ile boşanan çiftlerin boşanma hükmünün Türkiye’de geçerli olması için tanıma davası açılması gerekecektir. Boşanma hükmünde nafaka , maddi-manevi tazminat, müşterek çocuklara dair velayet ve kişisel ilişkiye dair hükümler, mal rejiminin tasfiyesine dair alacak yahut herhangi bir şekilde icrai işlem , tesisi gerektiren bir hükmün olması durumunda tenfiz davasından söz etmek gerekecektir.
ALMANYA MAHKEME KARARLARININ TANINMASI
Yabancı mahkeme kararlarının tanınması, Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (MÖHUK) 51. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, yabancı mahkeme kararları, aşağıdaki şartların gerçekleşmesi halinde, Türkiye’de tanınabilir:
- Karar, kesinleşmiş olmalıdır.
- Karar, Türkiye’nin kamu düzenine aykırı olmamalıdır.
- Karar, Türk hukukuna göre yetkisiz bir mahkeme tarafından verilmiş olmamalıdır.
AVRUPA MAHKEME KARARLARININ TENFİZİ
Almanya, Hollanda, Belçika mahkeme kararlarının tenfizi, MÖHUK’un 52. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, yabancı mahkeme kararları, aşağıdaki şartların gerçekleşmesi halinde, Türkiye’de tenfiz edilebilir:
- Karar, tanınmalıdır.
- Karar, icra edilebilir nitelikte olmalıdır.
- Karar, kesinleşmiş olmalıdır.
TANIMA VE TENFİZİ İÇİN GEREKLİ BELGELER
Almanya mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi için, aşağıdaki belgeler gereklidir:
- Kararın aslı veya onaylı sureti
- Kararın kesinleşme şerhi
- Kararın Türkçe tercümesi
TANIMA VE TENFİZ İÇİN ZAMAN AŞIMI SÜRESİ
Almanya, Hollanda, Belçika mahkeme kararlarının tanıma ve tenfizi için, kararın verildiği tarihten itibaren 10 yıl içinde dava açılması gerekir.
TANIMA TENFİZ DAVASI NE KADAR SÜRER
Boşanma kararının Tanınması ve Tenfizi için açılan davalar, eşlerin her ikisinin de Türkiye’de Aile Mahkemeleri’nde avukat ile temsil edilmesi durumunda, 1-2 aylık bir süre içinde bitiyor ve taraflar bekar olarak nüfus kütüklerine işleniyor.
TANIMA VE TENFİZ DAVALARININ SONUÇLARI
Tanıma ve tenfiz davalarının sonucunda, mahkeme, aşağıdaki kararlardan birini verir:
- Kararın tanınmasına ve tenfizine karar verir.
- Kararın tanınmasına karar verir, ancak tenfizine karar vermez.
- Kararın tanınmasına ve tenfizine karar vermez.
TANIMA VE TENFİZ DAVALARININ AVUKATLA AÇILMASI
Tanıma ve tenfiz davaları, hukuki ve teknik bilgi gerektiren davalardır. Bu nedenle, bu davaların açılmasında bu davayı MÖHUK (milletler özel hukuku ) alanında uzmanlığını almış Avukat Eda Aydın Hayim ile açmanız sizlere fayda sağlayacaktır.
