TEBLİGAT NEDİR?

Türk hukuk sisteminde tebligat, tarafların işlemler ve eylemler hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlayan iletişim yöntemidir.

Tebligat türleri, yapılış şeklîlerine , konularına , tebligatı gerçekleştiren kişi veya kurum ile  yapıldığı yere göre çeşitlilik göstermektedir. Tebligat dört ana kategoride sıralanabilir:

• Yapılışına göre tebligat,
• Konusuna göre tebligat,
• Tebligatı gerçekleştiren kurum veya kişi niteliğine göre tebligat,
• Yapıldığı yere göre tebligat.

Yapılışına Göre Tebligat Türleri Nelerdir?

Tebligat Kanunu’na göre, yapılış şekline göre tebligat altı farklı türde yapılabilir. Bunlar ;

• PTT Vasıtasıyla Tebligat: Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü aracılığıyla yapılan tebligattır. Uygulamada tebligat en çok bu yöntem ile yapılmaktadır.

• Memur Vasıtasıyla Tebligat: Tebligat Kanunu’nun Memur vasıtasıyla tebligat yapılacak haller yönetmeliğin 5. maddesinde düzenlenmiştir.

• Doğrudan Doğruya Tebligat: Tebligatı çıkaran makam veya merci tarafından başkaca bir vasıtadan yararlanmaksızın doğrudan muhataba yapılan tebligattır. Doğrudan doğruya tebligat yapılmışsa tebligat mazbatasına gerek duyulmaz. Bu haller Tebligat Kanunu m. 36-38 ile düzenlenmiştir.

• Celse Arasında Tebligat: Görülmekte olan bir davada, duruşma sırasında davaya ilişkin evrakın; taraflara, ilgililere, katılana veya vekillere verilmesidir. Mahkeme, savcılık kalemleri ve icra dairelerinde yapılan tebligat da bu tebligat türüne dahildir

• Avukat Katiplerine ve Stajyerlerine Tebligat: Avukat yerine katip ve stajyerlerine tebliğ yapılabilmesi yalnızca duruşma sırasında gelecek duruşmanın gün ve saatinin bildirilmesi hususunda mümkündür. Bunun dışında katip ve stajyer, avukatın işyeri olan yazıhanesi dışında, avukat adına tebligatı kabule yetkili değildir.

• Vekillerin Birbirine Tebligat Yapması: Bu durum genellikle vekil tarafından izlenen davalarda ortaya çıkar. Tebligat makbuz karşılığında gerçekleşir ve bu durumda tebliğ mazbatası düzenlenmesine gerek yoktur.

İlan Yoluyla Tebligat Nedir?

Eğer adres belirlenememişse, ilan yoluyla tebligat yapılmak zorundadır.

İlan Yoluyla Tebligatın Şartları Nelerdir?

Tebligat Kanunu’nun 28. ve 31. maddeleri ile Tebligat Kanunu’nun Uygulanmasına Dair Yönetmeliğin 48. ve 52. maddeleri arasında ilan yoluyla tebligat düzenlenmiştir. Bunlar;

• Tebligat yapılacak kişinin kimliğinin bilinmesi,
• Adresin meçhul olması,
• Talep ve tebliğ ilan ücretinin ödenmesi,
• Adres araştırması yapılması.

İlan Nasıl Yapılır ve İçeriği Nasıldır?

İlan yoluyla tebligat yapılabilmesi için tebliği gerçekleştirecek merciinin gerekçe belirterek karar alması gerekmektedir.

İlan, ilgileneceği düşünülen yerde ve varsa tebliğ çıkaracak merciinin bulunduğu yerde yayınlanan gazetede ve ayrıca elektronik ortamda gerçekleştirilecektir. Tebliğ edilecek belgelerin ve ilan örneğinin, tebliğ çıkaran merciinin herkesin kolayca görebileceği bir noktasına asılması sağlanmalıdır. İlan, bir ay boyunca askıda kalır.

İlanın içeriğinde aşağıdaki bilgilere yer verilir:

• İlgililerin ad ve soyadları,
• İşlerine ilişkin bilgiler,
• Yerleşim yerleri ve mesken ya da iş yeri adresleri,
• Tebliğ edilecek belgenin özeti,
• Tebliğin konusu ve sebebi, anlaşılır bir şekilde belirtilir,
• İlanın hangi merciden kaynaklandığı,
• İlan daveti gerekiyorsa, nerede ve ne zaman hazır bulunulması gerektiği konusunda bilgi verilir.

İlan yoluyla tebliğ, son ilan tarihinden itibaren 7 gün sonra yapılmış sayılır.

Elektronik Tebligat Nedir?

Elektronik tebligat, tebligatın elektronik ortamda gerçekleştirilmesidir. Elektronik tebligat, 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Elektronik tebligat işlemleri, PTT A.Ş tarafından oluşturulan ve işletilen Ulusal Elektronik Tebligat Sistemi (UETS) üzerinden yürütülür. UETS, tebligatların güvenli, hızlı ve ekonomik bir şekilde alıcılarına iletilmesini sağlar.

Bu tebligatta muhatap; asıl veya onun adına tebligatı alabilecek vekil veya Kanuni temsilci olabilir. Elektronik tebligat, adresi belirlenen tüm gerçek ve tüzel kişilere öncelikli olarak elektronik yolla yapılmalıdır.

E-Tebligat Ne Zaman Ulaşmış Sayılır

 Elektronik yolla tebliğ edilecek olan evrak elektronik imza ile imzalanarak, süreli yayının bildirdiği elektronik tebligat adresine iletilir.  Tebligat, süreli yayının elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.

 Örnek verecek olursak; 1 Temmuz 2024 tarihinde muhatabın elektronik adresine teslim edilen bir tebligatın tebliğ tarihi, teslim tarihinin 5 gün sonrası olan 6 Temmuz 2024 tarihidir.

Yurtdışında Yaşayan Türk Vatandaşına Tebligat

Asıl olan tebligat, tebliğ yapılacak şahsın bilinen son adresine yapılır.

Yurtdışında bulunan Türk vatandaşlarına tebligat o yerdeki Türkiye siyasî memuru veya konsolosluğu tarafından yapılabilir. Bu itibarla tebliği yapılacak evrak adli mercilerce doğrudan, ilgilinin adresinin bulunduğu yerdeki Büyükelçiliğe veya Başkonsolosluğa gönderilebilir.

Başka ülkede bulunan Türk vatandaşlarına yapılacak tebligat evrakı konsolosluk veya büyükelçilik binasına geldiği vakit tebligat muhatabın adresine yapılamaz. Tebliğ edilecek olan evrak konsolosluk veya elçilik tarafından muhataba bir bildirim aracılığıyla kişiye bilgi verilecektir. Bu bildirimi ise o ülkenin izin verdiği yasal usullerine göre yapılacaktır. Hal böyle olunca bildirimin o ülkenin yasal mevzuatının izin verdiği ölçüde muhataba yapıldığının belgelendirilmesi gerekir. Çünkü bildirimin içerisinde konsolosluk veya büyükelçilikte bulunan tebligatın içeriğinin ne olduğu hangi makam tarafından gönderildiği gibi bilgilerin yanı sıra 30 gün içinde gelip tebligatı almazsa ya da gelir de tebligatı almaktan imtina ederse tebligatın yapılmış sayılacağı yer alır.

Sonuç olarak tebligat yapılacak olan Türk vatandaşının bulunduğu ülke konsolosluk veya büyükelçiliğe ulaşan tebligat hakkında yapılan bildirimin muhataba yapıldığının belgelenmesi gerekir. Bu belgelemeyle tarafın kötü niyetli olarak tebligatı gelip almaması ya da hiç gelmemesi halleri tebligatın yapılmış sayılmasını engelleyemez ve m.25/A ile 30 günlük bildirim süresinin dolmasıyla tebligat yapılmış sayılır.

25/A Maddesi Uyarınca Tebligatın Yapılamaması Hali:

İlanen Tebligat

Sonuç olarak, yabancı ülkede bulunan Türk vatandaşlarına yasanın 25/A hükmü uyarınca tebligat bildiriminin yapılamaması durumunda yasanın 28. Maddesinde düzenlenen ilanen tebligat usulünün izlenmesi gerekir.

Yargıtay yerleşik uygulamaları da bu yöndedir:

“Yurt dışında oturan Türk vatandaşlarına yapılacak tebligatlar Tebligat Kanunu’nun 25 ve Tüzüğün 36 ve devam eden maddelerinde belirlenen yöntem ile yapılması gerekmektedir.”  (Y. 11. HD., E. 2001/9783 – 2002/2639 K., T. 25.03.2002)

“Davalılardan …’e mahkemenin gerekçeli kararının ve davacı idarenin temyiz dilekçesinin tebliği geçersizdir. Şöyle ki; Uyap sisteminden alınan nüfus kaydına göre davalının izinle vatandaşlıktan çıktığı ve nüfus kaydının kapatıldığı, kapanan kayıttaki mernis adresi yurt dışı olduğu halde nasıl tespit edildiği belli olmayan yurt içi adrese 16. maddeye göre tebligat yapıldığı anlaşılmıştır. Bu durumda; Adı geçenin tespit edilecek yurt dışı adresine Tebligat Kanunu 25. maddesine göre mahkemenin gerekçeli kararının ve davalı idarenin temyiz dilekçesinin tebliğ edilmesi, tebligatın yapılamaması halinde Tebligat Kanunu 28. maddesi gereği yurtdışında ilânen tebligat yapıldıktan ve temyiz süresi de beklendikten,(…) Sonra, alınacak cevaplar birlikte gönderilmek üzere dosyanın mahkemesine GERİ ÇEVRİLMESİNE” (Y. 5. HD., E. 2016/23274 – 2018/6991 K., T. 12.4.2018)

“Davalı tarafa dava dilekçesi, mahkemenin gerekçeli kararı ile davacı idarenin temyiz dilekçesinin tebliği için, yapılan tebligatlar adı geçenin o adresten ayrıldığı belirtilerek iade edildiği halde, Tebligat Kanunun 35.maddesi uyarınca aynı adrese yapılan tebligat geçerli değildir. Bu itibarla adı geçenin adresi, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 7.maddesinde yazılı tapu, vergi ve nüfus kayıtları üzerinden ve haricen zabıta marifetiyle araştırılarak ve Tebligat Kanununun 28.maddesi uyarınca resmi ve özel müessese ile dairelerden de sorularak belirlenen adresinde mahkemenin gerekçeli kararı ile davacı idarenin temyiz dilekçesinin tebliği edilmesi, adresinin yurt dışında olduğunun tespiti halinde yurt dışı tebligat usulleri uyarınca tebliğ işlemin yapılması, adresinin tespit edilememesi halinde ise ilanen tebligat yapılması ve temyiz süresi de beklenildikten,…” (Y. 5. HD., E. 2014/23556 – 2015/5597 K., T. 23.3.2015)

“Adı geçenin adresi yurt dışı olduğundan yargılama aşamasında Tebligat Kanunu 25/a maddesine göre tebligat yapıldığı halde nasıl tespit edildiği belli olmayan yurt içi adrese 21. maddeye göre tebligat yapıldığı anlaşılmıştır. Bu durumda; adı geçenin tespit edilecek yurt dışı adresine Tebligat Kanunu 25. maddesine göre mahkemenin gerekçeli kararının ve davacı idarenin temyiz dilekçesinin tebliğ edildikten, tebligatın yapılamaması halinde Tebligat Kanunu 28. maddesi gereği ilânen tebligat yapıldıktan ve temyiz süresi de beklendikten sonra,” (Y. 5. HD., E. 2017/23798 – 2018/5791 K., T. 29.3.2018)

Yargıtay da yabancı ülke mevzuatına göre tebligat usulünün tamamlanmamasını usulsüz tebligat kabul etmektedir:

“7201 sayılı Yasaya 4829 sayılı Yasa ile eklenen 25/a maddesi gereğince yabancı ülkede kendisine tebliğ yapılacak kimse Türk vatandaşı olduğu takdirde tebliğ o yerdeki Türkiye Büyükelçiliği veya konsolosluğu aracılığıyla da yapılabilir. Bu halde bildirimi Türkiye Büyükelçiliği veya konsolosluğu veya bunların görevlendireceği bir memur yapar. Tebliğin konusu ile hangi merci tarafından çıkarıldığı bilgilerinin yer aldığı ve 30 gün içinde başvurulmadığı takdirde tebliğin yapılmış sayılacağı ihtarını içeren bildirim, muhataba o ülkenin mevzuatının izin verdiği yöntemle gönderilir. Bildirimin o ülkenin mevzuatına göre muhataba tebliğ edildiği belgelendirildiğinde tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde Türkiye Büyükelçiliği veya konsolosluğa başvurulmadığı takdirde tebligat otuzuncu günün bitiminde yapılmış sayılır. Gösterilen şekil geçerlilik koşuludur. Olayımızda ihtarı içeren bildirim Başkonsoloslukça hazırlanıp postaya verilmiş ve yine Hannover Başkonsolosluğunun 12.02.2004 tarihli yazısında bu bildirimin davalı YH’ye iki defa iadeli taahhütlü posta ile gönderildiği (Alman Tebligat Yasası m.175) gönderenin adı geçenin süresi içinde postanede almaması nedeniyle Başkonsolosluğa iade ettiği belirtilmiştir. Esasen ihtarı içeren yazının muhataba tebliğ edildiğine dair bir ibare konsolosluğun ilgili yazısında yer almamaktadır. Tebliğe ilişkin Alman posta makamlarınca yapılan ve dosya içinde bulunan 2.1.2004 ve 27.1.2004 tarihli tebligat parçalarında muhatabın imzası da yoktur.  Kaldı ki Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün 12.3.2004 tarih ve O17983 sayılı yazısında da muhatabın çağrıya uymaması nedeniyle tebligatın yapılmadığı açıkça belirtilmiştir. Şu hale göre bildirimin Alman mevzuatına göre muhataba tebliğ edildiği belgelendirilmemiştir. Diğer bir ifadeyle, tebliğe ilişkin evrakların Hannover Başkonsolosluğunda bulunduğuna ilişkin ihtarı içeren bildirim davalıya tebliğ edilmemiştir. Bu nedenle Tebligat Kanunu’nun 25/a maddesine göre yapılan tebligat usulsüzdür. Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 73. Maddesine göre hakim iki tarafı usulüne uygun davet etmedikçe hüküm veremez. Davalıya dava dilekçesi tebligatı geçersizdir. Bu durum davalının savunma hakkını kısıtlayan önemli bir usul yanlışlığıdır.” 

Yabancı Devlette Yabancı Uyruklu Kişiye Tebligat Yapılması

Talepnamede orijinal yazılışıyla tebellüğ edecek yabancı uyruklu şahsın;

adı ve soyadı, uyruğu, yabancı ülkedeki açık adresi belirtilir.
Her bir muhatap için ayrı ayrı düzenlenmek kaydıyla tebliğ edilecek adli belgenin mühürlü ve imzalı nüshası talepnameye eklenir.
Mevcutsa onaylı kimlik belgesi veya pasaport örneği eklenir.
Evrak ve tercümesi A4 (standart) ebatta beyaz kağıda yazılır. Belirtilen ebatta olmayan, yırtık evrakın okunaklı bir şekilde fotokopisi çekilip, usulüne uygun olarak onaylanır.

Düzenlenen talepname Bakanlık Tarafından ilgili ülke adli makamına ulaştırılır:

Yurt dışında yabancıya yapılacak tebligat işlemi, ilgili ülkenin adli makamları eliyle yerine getirildiğinden, Bakanlığa gönderilen talepler incelendikten sonra doğrudan ilgili ülkenin merkezi makamına veya merkezi makama iletilmek üzere o ülkedeki Büyükelçiliğine gönderilir.

Tercüme gereklidir:
Yabancı devlette yabancı uyruklu şahsa yapılacak tebligata ilişkin düzenlenecek Türkçe evrakın, öncelikle ilgili yabancı dile tercüme ettirilmesi gerekmektedir.

Mühür, imza ve aslına uygunluk şerhi  :
Tebliğ edilecek evrakın Türkçe ’sinin her sayfası imzalanıp okunaklı şekilde resmî mühürle mühürlenir.  Evrakın sureti tebliğ edilecekse aslına uygun olduğu şerh verilip, onaylayanın isim, soyadı, unvanı yazılarak imzalanmak suretiyle gönderilir.

---