Vasi Görev ve Yetkileri Nedir? İzin Almadan Yapacağı Tasarruf Nedir?

Vasi Nedir? Vesayet Makamı Nedir? vasi ve vesayet makamları hakkında bilgi almak için makalemize göz atabilirsiniz?

TMK’da vasinin görevlerinin ve yetkilerinin neler olduğu hususu açıkça yazılıdır. Vasinin görevleri şunlardır:

• Vasi atanmasına karar verildiğinde vakit geçirmeksizin yönetilecek malvarlıklarına ilişkin defter tutulmalıdır. Bu defteri vasi ve vesayet makamının görevlendireceği biri tutacaktır.
• Vasi vesayet altındaki kişinin kişilik ve malvarlığına ilişkin menfaatlerini korumak zorundadır.
• Eğer vasi görevini yaparken vesayet altındaki kişiye bir zarar verirse bu zararından sorumlu tutulacaktır.
• Vesayet altındaki kişinin kendisi veya malvarlığının yönetimi için gerekli olmayan paralar, faiz getirmek üzere, vesayet makamı tarafından belirlenen millî bir bankaya yatırılır veya Hazine tarafından çıkarılan menkul kıymetlere çevrilir. Vasi eğer bu para yatırma işini 1 aydan fazla geciktirirse o halde faiz kaybını ödemeye mecbur bırakılır.
• Eğer vesayet altına alınan kişi küçükse bu halde vasi küçüğün eğitimi ve bakımı için gereken önlemleri almak zorundadır.
• Vasi, vesayet altındaki kişiyi bütün hukukî işlemlerinde temsil eder.

Vesayet Makamının İzni İle Yapılabilecek İşler

Vesayet makamı Sulh Hukuk Mahkemesidir. Kanun bazı hallerde vasinin değil Sulh Hukuk Mahkemesi’nin iznini zorunlu tutmuştur.  

• Taşınmazların alımı, satımı,
• Taşınmazın rehnedilmesi
• Taşınmazlar üzerinde aynî hak kurulması,
• Olağan yönetim ve işletme ihtiyaçlarının dışında kalacak şekilde taşınır veya diğer hak ve değerlerin alımı, satımı, devri ve rehnedilmesi,
• Olağan yönetim sınırlarını aşan yapı işleri,
• Ödünç verme, ödünç alma,
• Uzun süreli taşınmaz kirası sözleşmesi yapılması,
• Vesayet altındaki kişinin bir meslek veya sanatla uğraşması,
• Dava açma, sulh olma, tahkim ve konkordato yapılması (Ancak bu durumda acele bir hal varsa vasi geçici önlemler alabilir.)
• Mal rejimi ve miras sözleşmelerine ilişkin düzenlemeler
• Kambiyo taahhüdü altına girme,
• Borç ödemeden aciz beyanı,
• Vesayet altında olan kişi hakkında hayat sigortasının yapılması,
• Çıraklık sözleşmesi
• Vesayet altında olan kişinin bir bakım, eğitim veya sağlık kurumuna yerleştirilmesi,
• Vesayet altındaki kişinin yerleşim yerinin değiştirilmesi hallerinde vesayet makamı olan Sulh Hukuk Mahkemesi’nin izni gerekecektir.

Denetim Makamının İzni İle Yapılabilecek İşler

Kanun bazı önemli işlemlerde vesayet makamının izninden sonra birde denetim makamının iznini aramıştır. Denetim makamı TMK m. 397 hükmüne göre Asliye Hukuk Mahkemesi’dir. Denetim makamının da izninin arandığı iş ve işlemler ise;

1. Vesayet altında bulunan kişinin evlât edinmesi
2. Vesayet altında bulunan kişinin evlât edinilmesi
3. Vesayet altında bulunan kişinin vatandaşlığa girmesi veya vatandaşlıktan çıkması,
4. Vesayet altındaki kişi tarafından bir işletmenin devralınması veya işletmenin tasfiyesi,
5. Kişisel sorumluluğu gerektiren bir ortaklığa girilmesi veya önemli bir sermaye ile bir şirkete ortak olunması,
6. Vesayet altındaki kişinin bir kişiye ömür boyu aylık veya gelir bağlaması
7. Ölünceye kadar bakma sözleşmeleri yapılması,
8. Mirasın kabulü, reddi veya miras sözleşmesi yapılması,
9. Vesayet altındaki kişi ile vasi arasında sözleşme yapılması, küçüğün ergin kılınması

Vasilik Görevinin Sona Ermesi

Vasilik görevi, vasinin fiil ehliyetini yitirmesi veya vasinin ölümüyle beraber ortadan kalkacaktır. Bununla beraber vasilik görevi 2 yıldır. Eğer süre uzatılmamışsa iki yıllık sürenin dolmasıyla da vasilik görevi sona erecektir.

TMK m. 481’e göre vasiliğe engel bir sebebin orta çıkması halinde vasi görevinden ayrılmak zorunda kalacaktır.

Yukarıda ifade edilenlerle beraber bazı hallerde vasi vesayet makamı tarafından görevden alınmaktadır. Vasinin vesayet makamı tarafından görevden alınacağı haller şunlardır:

• Vasinin görevini ağır suretle savsaklaması
• Vasinin yetkilerini kötüye kullanması
• Vasinin güven sarsıcı davranışlarda bulunması
• Vasinin borç ödemeden acze düşmesi  

Vasiliğe İtiraz

Vesayet altına alınacak kişinin yakınlar Sulh Hukuk Mahkemesi’nce öncelikli olarak vasi tayin edilirler. Ancak eğer vesayet altına alınacak kişi ile yakınları arasında bir menfaat çatışması varsa o halde mahkeme üçüncü bir kişiyi vasi olarak atayacaktır. Vesayet altına alınacak kişi ile vasi eğer aynı yerleşim yerinde ikamet ediyorsa bu halde vasi, vasilik görevini kabul etmek zorundadır.

Vasi görev süresi olan iki yıllık süre dolmadan da kaçınma sebeplerini ileri sürerek vasilik görevinden alınmasını isteyebilir.

TMK m. 417’de vasilik görevini ifa etmekten kaçınabilecek kişiler düzenlenmiştir. Buna göre:

• Altmış yaşını doldurmuş olanlar
• Bedensel engelleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi güçlükle yapabilecek olanlar,
• Dörtten çok çocuğun velisi olanlar,
• Üzerinde vasilik görevi olanlar,
• Cumhurbaşkanı, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyeleri, Cumhurbaşkanı yardımcıları, bakanlar, hâkimlik ve savcılık mesleği mensupları vasiliği kabul etmeyebilirler.

Bununla beraber vasiliğe engel olan sebepler de kanunda düzenlenmiştir.

• Kısıtlılar,
• Kamu hizmetinden yasaklılar veya haysiyetsiz hayat sürenler,
• Menfaati kendisine vasi atanacak kişinin menfaati ile önemli ölçüde çatışanlar veya onunla aralarında düşmanlık bulunanlar,
• İlgili vesayet daireleri hâkimleri vasi olamayacaklardır.

Vesayetin Kaldırılması Davası

Kısıtlılar üzerinde vesayet  Sulh Hukuk Mahkemesi’nin kararı ile sona erecektir. Bu durumda bir vesayetin kaldırılması davası gündeme gelecektir. Vesayetin kaldırılmasına ilişkin talepte bulunma hakkı hem kısıtlıda hem de ilgilenenlerdendir. Vesayet altına alınma kararı ilan edilmektedir. Tıpkı vesayet kararında olduğu gibi vesayetin kaldırılması kararı da ilan edilecektir.

Akıl hastalığı veya akıl zayıflı sebepleriyle vesayet altına alınma durumunda resmi sağlık kuruluşu raporu gerekmektedir. Bu kararın kaldırılması için de yine bir resmi sağlık kuruluşu raporu gerekmektedir. Resmi sağlık kurulu raporu kişinin kısıtlanma sebebinin ortadan kalktığı belirtmelidir.

Savurganlık, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığında kişi için verilen vesayet altına alınması kararının kaldırılması ; son 1 yıldan beri vesayet altına alınmasını gerektiren sebepten ötürü herhangi bir şikâyetin olmaması şartı aranacaktır.

Vesayet Davasına Bakmaya Yetkili Mahkeme

Vesayet davasında görevli mahkeme Sulh Hukuk Mahkemesidir. Sulh Hukuk Mahkemeleri vesayet makamı olarak da görev yapmaktadır. Yetkili mahkeme ise vesayet altına alınacak kişinin yerleşim yeri mahkemesidir. Yerleşim yerinden kasıt kişinin nüfusa kayıtlı olduğu yer değildir. Yargıtay son noktayı bu konuda koymaktadır.

“Vesayet işlerinde yetki, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 411/1 maddesi gereğince kısıtlının yerleşim yeri mahkemesine aittir. Mezkûr yetki, kamu düzenine ilişkin kesin yetki olup mahkeme tarafından resen dikkate alınması gerekecektir. Yerleşim yerinin ise adı geçen Kanunun 19 ile 22. maddeleri arasında düzenlenip, bir kimsenin nüfusa kayıtlı olduğu yer, yerleşim yeri olduğuna karine teşkil etmeyecektir.” (5. Hukuk Dairesi 2021/12145 E., 2021/13989 K.)