Yurtdışında Yaşayan Türklerin Türkiye’de Çekişmeli Boşanma Davası
Çekişmeli boşanma, velayet, tazminat, edinilmiş mal ve nafaka konularında uzlaşamadıkları için aile mahkemelerinde açılan bir boşanma türüdür. Çekişmeli boşanma davası için Türkiye’ye gelmenize gerek kalmadan avukat aracılığıyla mahkemeye başvurabilir ve duruşmalara katılmanıza gerek kalmadan boşanabilirsiniz. Örneğin; siz Almanya’da yaşıyorsunuz, eşiniz İstanbul’da. İstanbul’da yetkili Aile Mahkemesinde dava sürecinizi boşanma avukatına vekaletname vererek başlatabilirsiniz. Boşanma avukatı, Türkiye’ye gelmenize gerek kalmadan süreci yönetecek ve haklarınızı koruyacaktır.
Yurtdışında Yaşayan Türklerin Türkiye’ de Anlaşmalı Boşanma Davası
Yurtdışında yaşayan ve Türkiye’de anlaşmalı boşanmak isteyenler, avukat aracılığıyla mahkemeye başvurabilir ve mahkemenin belirlediği duruşma gününde hazır bulunarak tek celsede boşanabilirler.
Anlaşmalı boşanma davasında her iki taraf duruşmaya katılmak zorundadır.
Anlaşmalı Boşanma Şartları:
- En az 1 yıl evli olunmalıdır.
- Her iki taraf da boşanmayı kabul etmelidir.
- Eşler, boşanma ve boşanmanın mali sonuçları hakkında (tazminat, nafaka, velayet, eşya paylaşımı vb.) anlaşmalıdır.
- Bu anlaşma doğrultusunda bir Anlaşmalı Boşanma Protokolü hazırlanmalı ve hakim huzurunda beyan edilmelidir.
Türkiye’ de Boşanma Davası Nerede Açılır?
Boşanma davanız , boşanma avukatı vasıtasıyla eşinizin Türkiye’ de ikamet ettiği yerdeki Aile Mahkemelerinde, Aile Mahkemesinin bulunmadığı yerlerde ise Asliye Hukuk Mahkemelerinde açılmalıdır.
TARAFLARIN FARKLI UYRUKLU OLMASI DURUMUNDA TÜRKİYEDE BOŞANMA DAVASI
Taraflardan birinin Türk diğerinin yabancı uyruklu olması, her ikisi de Türk olmasına karşın yurt dışında ikamet edilmesi ya da her iki çiftin de yabancı uyruklu olmasına rağmen Türkiye’de ikamet etmeleri durumunda boşanma davasının Türkiye’de açılıp açılamayacağı, açılabiliyorsa hangi ildeki mahkemelerin yetkili olduğu gibi sorular sıklıkla sorulmaktadır. Bu soruları aşağıda cevaplamaya çalıştım.
1. Eşim ve ben Türk vatandaşı olmamıza rağmen yurt dışında yaşıyoruz. Boşanma davasını Türkiye’de açabilir miyiz?
Evet. Boşanma davasını yaşadığınız ülkede açmak istemiyorsanız ya da o ülkede açmanız mümkün değilse Türkiye’de dava açabilirsiniz. Bu dava, eşlerin Türkiye’deki mutat meskeninin olduğu, yani Türkiye’ye geldiğinde kaldığı yerdeki mahkemede açılmalıdır. Örneğin Almanya’da yaşamakta olan bir çift Türkiye’ye geldiklerinde Malatya’daki ailelerinin yanında kalıyorlarsa Malatya’da aile mahkemeleri yetkili olacaktır.
2. Peki Türkiye’de mutat mesken yoksa dava açabilir miyim?
Evet. Türkiye’de fiili olarak sabit bir adresi olmayan kişiler ise Türkiye’den ayrılmadan önceki son adreslerinde, bunun da olmaması durumunda İzmir, İstanbul ya da Ankara’da dava açabilirler.
3. Ben Türküm ve eşim yabancı, yurt dışında yaşıyoruz. Türkiye’de boşanma davası açabilir miyiz?
Evet, taraflardan birinin Türk olduğu durumlarda yurt dışında ikamet edilse dahi Türkiye’de dava açılabilmektedir. Bu durumda da Türkiye’ye gelindiğinde kalınan yer, eğer yoksa Türkiye’deki son adres, bu da yoksa İstanbul, Ankara ya da İzmir’de dava açabilirsiniz.
4. Eşim ve ben yabancı uyrukluyuz ancak Türkiye’de yaşıyoruz. Boşanma davasını Türkiye’de açabilir miyim?
Evet. İkamet yerinin Türkiye olması nedeniyle bu davada Türk mahkemeleri yetkilidir. Bu durumda son altı aydır birlikte yaşamakta olduğunuz yer ya da eşlerden herhangi birinin yerleşim yeri mahkemelerinde dava açılmalıdır. Yani İstanbul’da eşinizle birlikte yaşamakta iken üç ay önce ayrılığın gerçekleşmesi ile eşinizin Malatya’ya sizin ise İzmir’e taşındığınızı düşünürsek bu durumda dava İstanbul , Malatya ya da İzmir’den herhangi birinde açılabilir.
5. Eşlerden birinin yabancı olması durumunda davalar daha mı uzun sürüyor?
Davanın süresinin tarafların uyruğuyla bir ilgisi bulunmamaktadır. Fakat eğer eşler yurt dışında ikamet etmekte ise kendilerine tebligat yapılabilmesi tabii ki Türkiye’de ikamet eden bir kişiye tebligat yapılmasından çok daha uzun sürmekte ve masraflı olmaktadır. Aynı şekilde eğer davalı yurt dışında ikamet eden bir yabancı uyruklu kişiyse tüm evrakların çevirisinin de yapılması gerekmekte, bu da zaman ve para anlamına gelmektedir. Dolayısıyla yabancılık unsuru söz konusu olduğunda dava süresinin uzama nedeni tercüme ve tebligat işlemlerindendir. Davada tanık dinletilmek istenmesi ve bu tanıkların da yurt dışında ikamet etmesi durumu da süreci uzatacak etkenlerdendir.
6. Boşanma davasının süresini kısaltmak için yapılabilecek bir şey var mıdır?
Boşanma davalarının en kısa sürede bitmesi anlaşmalı boşanma halinde olmaktadır. Taraflar dilerlerse kendi aralarında, dilerlerse avukatları aracılığıyla, dilerlerse de arabuluculuk yoluyla velayet, nafaka ve malvarlığının paylaşımı gibi hususlarında anlaşmaya varabilirlerse çekişmesiz dava açılarak ilk duruşmada sonuç alınmaktadır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken husus, her iki tarafın da avukatı olsa dahi ilk duruşmada bizzat mahkemeye gelerek beyanda bulunmaları gerektiğidir. Yani yurt dışında ikamet ediliyor olsa dahi anlaşmalı boşanma durumunda her iki eşin de bizzat Türkiye’ye bir kez gelmeleri gerekecektir. Çekişmeli boşanmada böyle bir zorunluluk yoktur. Anlaşmalı boşanma davası, tarafların yetki itirazında bulunmayacak olması nedeniyle Türkiye’nin istenilen her yerinde açılabilir.
7. Eşimle anlaşmalı boşanmamız mümkün değil. Dava süresini kısaltmak için yapılabilecek başka bir şey var mıdır?
Davalı eşin de Türkiye’de ve Yurtdışın ‘da çalışan bir avukat bulması süreci hayliyle kısaltacaktır. Hem Avukatı ile ülkesinde görüşebilecek hem de kendisi Türkiye’ye gelmeden davası takip edilecektir. Her iki tarafın da Türkiye’deki bir avukatın dosyaya vekalet vermesinin ardından tüm dilekçeler ve kararlar avukatlara Türkçe olarak yapılacak olduğundan çok fazla zaman almayacaktır. Ayrıca yurt dışında ikamet edilen tanık dinletilecek olması durumunda tebligat çıkartılmadan tanıkların da Türkiye’ye gelerek burada beyanda bulunmaları kısa süreç halinde tamamlanmasını sağlayacaktır.
8. Boşanma davaları açılırken Avukat desteğine ihtiyacım var mı?
Öncelikle özellikle boşanma davalarında bir avukat desteğinden faydalanmasının büyük önemi bulunmaktadır. Eğer anlaşmalı boşanma söz konusu ise velayet ve mal paylaşımı gibi hususların yer aldığı boşanma protokolünün bir avukat tarafından hazırlanmaması durumunda çeşitli sorunlarla karşılaşılabilmektedir.
Çekişmeli boşanma halinde ise dava ve cevap dilekçelerinin de yine bir avukat yardımından faydalanılmaksızın hazırlandığı durumlarda uygulamada sık sık usul sorunları nedeniyle davaların redd edildiği gözlemlenmektedir. Aynı şekilde davayı açan taraf eğer bir avukat ile temsil edilmiyor ise her duruşmaya bizzat katılması gerekecek, tek bir duruşmaya dahi gidilmemesi durumunda dava düşecektir. Ayrıca bir avukata vekaletname verilirken de boşanma davası açılacak olması durumunda bu vekaletin fotoğraflı olması gibi dikkat edilmesi gereken hususlar olup bunlar konusunda da avukatınız yardımcı olacaktır.
TÜRK VATANDAŞLARININ ALMANYADA BOŞANMASI
Boşanma, tarafların iradelerine dayalı olarak kurdukları evlilik birliğini yine tarafların iradelerine dayalı olarak sona erdirmeleridir. Türkiye’de açılan boşanma davalarında, tarafların çekişmeli ve Anlaşmalı olarak dava yolu olduğunu görmekteyiz. Ancak yurt dışında evlenip daha sonra yine yetkili yurt dışı aile mahkemesinde boşanan eşler, söz konusu yabancı ülke mahkemesinden almış olduğu boşanma kararının Türkiye’de de geçerli olup olmadığına ilişkin birtakım sorunlar yaşamaktadır.
Her ülke bağımsızlık ve egemenlik erklerine dayanarak yargılama faaliyetlerini de kendileri yürütür. Bu nedenle; her ülkenin yargı organının verdiği kararlar da o ülkenin egemenlik sahası içerisinde hüküm doğurur. Buna bağlı olarak yurt dışında, yabancı mahkemelerce verilen boşanma kararları; Türkiye’de kendiliğinden geçerlilik kazanmayacak, hüküm ve sonuç ifade etmeyecektir. Taraflar Türkiye’de halen evli görünüyor olacak ve bu da sorunları beraberinde getirecektir.
Yabancılık unsuru taşıyan özel hukuka ilişkin işlem ve ilişkilerde uygulanacak hukuk, Türk mahkemelerinin milletlerarası yetkisi, yabancı kararların tanınması ve tenfizi MÖHUK’ta düzenlenmiştir.
Kural olarak, yabancı mahkeme tarafından boşanma davalarına dair verilen bir kararın, Türkiye’de geçerlilik kazanabilmesi için tanıma, tenfiz davaları açılması gerekmektedir. Bu davalar Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisindeki yetkili ve görevli mahkeme tarafından yerine getirilir.
ANCAK 2017 tarihli 690 sayılı KHK ile eklenen 27/A maddesi ile ilgili yabancı mahkeme kararının yurt dışında verilmiş boşanma, ayrılık ve evliliğin butlanına dair kararların yurt içindeki yetkili nüfus kütüğüne tescil edilmesi imkânı tanımaktadır. 7 Şubat 2018 tarihinde yayımlanan “Yabancı Ülke Adlî Veya İdarî Makamlarınca Verilen Kararların Nüfus Kütüğüne Tescili Hakkında Yönetmelik” in uygulaması ile başlamıştır.
Böylelikle; yabancı bir mahkemenin veya idari makamın verdiği boşanma kararı, Türkiye’de mahkemelerde tanıma davası açılmasına gerek kalmaksızın, kişilerin aile kütüklerine tescil edilmektedir.
Ancak; tenfiz hükümleri (nafaka, velayet vb.) içeren kararlar için, yine Türk Mahkemeleri’ne başvurmak gerekiyor.
Başvuru esnasında tarafların;
-Yabancı ülke adli veya idari makamlarınca verilen kararla ilgili Türk Mahkemelerinde halen devam eden bir dava veya tanımanın Türk Mahkemelerince evvelce reddedildiğine dair bir karar bulunmadığını yazılı olarak beyan etmeleri
-Dış temsilcilik tarafından düzenlenen yazılı başvuru formunu doldurmaları ve bu forma;
- Aile kütüğüne tescili talep edilen usulüne göre onaylanmış kararın aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostilli şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
- Adli veya idari makam kararında kesinleşme şerhi yok ise kararın verildiği ülke kanunlarına göre kesinleştiğine dair onaylanmış belge veya yazının aslı ile noter veya dış temsilcilik tarafından onaylanmış veya ilgili ülkenin yetkili makamı tarafından Apostilli şerhi tatbik edilerek onaylanmış Türkçe tercümesi,
- Kimlik veya pasaport fotokopileri, taraflardan biri yabancı ise kimlik veya pasaportların noter tasdikli Türkçe tercümeleri,
- Vekil aracılığı ile yapılacak müracaatlarda noter tarafından düzenlenen fotoğraflı özel vekâletnamenin aslı veya onaylanmış aslına uygun örneğini eklemeleri gerekmektedir.
