Boşanma Davası Nedir?
Boşanma davaları, tarafların boşanma, boşanmanın ferileri(velayet, tazminat, nafaka v.b ), ziynet eşyaları ve mal paylaşımı gibi boşanmaya ilişkin tüm hususlar üzerinde anlaşıp anlaşamadıklarına göre:
- Anlaşmalı Boşanma davası
- Çekişmeli Boşanma davası olarak ikiye ayrılmaktadır.
Çekişmeli Boşanma Davası
Şayet taraflar boşanma ve hukuki sonuçları üzerinde anlaşmaya varamamış, açıklamak gerekirse; müşterek çocuğun/çocukların velayetinin hangi tarafta kalacağı hususunda anlaşamamış iseler çekişmeli boşanma davasına başvurmak zorunda kalacaklardır.
Medeni Kanunumuzda yer alan çekişmeli boşanma davası türleri :
- Zina(Aldatma) Nedeniyle Boşanma Davası
- Hayata Kast, Pek Kötü veya Onur Kırıcı Davranış Nedeniyle Boşanma Davası
- Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Nedeniyle Boşanma Davası
- Terk Nedeniyle Boşanma Davası
- Akıl Hastalığı Nedeniyle Boşanma Davası
- Evlilik Birliğinin Sarsılması(Şiddetli Geçimsizlik) Nedeniyle Boşanma Davası
Çekişmeli boşanma davalarında taraflar, Medeni Kanunumuzda yer alan boşanma sebeplerinden biri yada bir kaçını ileri sürmeli ve ileri sürdükleri boşanma sebeplerinin varlığını, hukuka uygun deliller ile ispat etmek zorundadır. Çekişmeli boşanma davasında yargılama süreci boyunca taraflar usule uygun olarak dilekçelerini hazırlamalı, özellikle delil dilekçelerini süresi içerisinde dosya muhteviyatına kazandırmalı, tahkikat sürecini profesyonel bir şekilde elinde tutmalı ve beyanlarının doğruluğuna ilişkin olarak mahkeme başkanına kanıtlar sunmalıdır. Çekişmeli boşanma sonucunda karşı tarafın kusurlu davranışlarını kanıtlayan ve davayı kazanan , somut olayın gereklerine göre karşı taraftan tazminat, nafaka, çocuk velayeti vb. kazanımlar elde edebilir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Süreç ve Yargılama Usulü
Çekişmeli boşanma davasında yazılı yargılama esastır. Usul kuralları ile sürelere son derece önem verilmek zorundadır. “Usul esasa mukaddemdir” sözünden hareketle, esasa ilişkin hususlar ileri sürülürken usule ilişkin kurallar asla göz ardı edilmemelidir.
Genel hatları ile çekişmeli boşanma davasında ön inceleme duruşmasına kadar süreç dilekçelerin ve delilerin karşılıklı olarak sunulması şeklinde ilerlemektedir. Ön inceleme duruşmasında dava şartları ve ilk itirazlara ilişkin inceleme gerçekleştirilir. Ön inceleme duruşması sonrasında da tahkikata geçilir ve esasa ilişkin inceleme yapılır.
Tahkikat sonrasında karar kısmına geçilir. Verilen kararın hukuka ve hakkaniyete aykırı olduğunu düşünen taraf önce istinaf, sonra da temyiz kanun yollarına başvurulabilir ve dosyanın Bölge Adliye Mahkemesi ile Yargıtay’a tevdi edilmesi sağlayabilir.
a) Şiddetli Geçimsizlik(Evlilik Birliğinin Sarsılması) Sebebiyle Boşanma Davasında Süreç
Çekişmeli boşanma davası türlerinden biri olan şiddetli geçimsizlik, genel boşanma sebeplerinden birisidir.
Evlilik birliğinin sarsılması sebebiyle boşanma, Türk Medeni Kanunumuzun 166. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre, evlilik birliğinin sürdürülmesi, taraflar açısından çekilmez hale gelmişse her iki taraf da boşanma davasına başvurabilecektir. Görüldüğü üzere kanunda evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olmasına ilişkin oldukça genel ve soyut bir kavram mevcut. Bu nedenle “evlilik birliğinin sürdürülmesinin taraflardan beklenilmeyecek ölçüde temelinden sarsılmış olması” hususunun ne anlama geldiği hususunun içinin doldurulması gerekecektir.
Yargıtay’ın geçmiş tarihli olarak evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olduğu tespitinde bulunduğu olaylar özetle aşağıda bir kaç tanesi mevcut olup , konuya ilişkin çok daha fazla sayıda emsal karar bulunmaktadır.
- Eşin çok cimri olması ve diğer eşe karşı ekonomik şiddet uygulaması boşanma sebebidir,
- Eşin ağzının kokması ve diğer eşin ısrarlarına rağmen tedavi olmayı reddetmesi boşanma sebebidir,
- Bir eşin, diğerinin mesleğini icra etmesine mani olması boşanma sebebidir,
- Bir eşin, diğerini ailesi ile görüştürmemesi boşanma sebebidir,
b) Özel Boşanma Sebeplerinden Kaynaklanan Boşanma Davalarında Süreç
Özel boşanma sebepleri şunlardır:
- Zina Sebebiyle Boşanma,
- Hayata Kast, Pek Kötü Muamele veya Onur Kırıcı Davranış Sebebiyle Boşanma
- Suç İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme Sebebiyle Boşanma
- Terk Sebebiyle Boşanma
- Akıl Hastalığı Sebebiyle Boşanma
Özel boşanma sebeplerine dayanarak açılacak olan boşanma davalarında, özel boşanma sebeplerine ilişkin teknik ve hukuki detaylar önem teşkil etmektedir. Eğer kanunda belirtilmiş olan şartlar ve Yargıtay içtihatları ile ortaya konulan karineler mevcut değilse, özel boşanma sebeplerine dayanılarak açılmış olan boşanma davasının reddine karar verilebilir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Velayet, Geçici Velayet ve Çocukla Kişisel İlişki Kurulması
Çekişmeli boşanma davasında tarafların müşterek çocuklarının bulunması halinde mahkeme tarafından gerekli incelemeler yapılır ve dava boyunca geçerli olmak üzere geçici velayet hükmü kurulur. Geçici velayet kendisine bırakılmış olan taraf, çocuğun bakım ve eğitimini, gözetimini sağlamakla yükümlüdür. Geçici velayet genellikle küçük çocuklar söz konusu ise anne-çocuk ilişkisi de göz önünde tutulmak suretiyle anneye bırakılmaktadır. Ancak annenin çocuğu suistimal ettiği, uyuşturucu veya alkol bağımlısı olduğu veya buna benzer çocuk gelişimine uygun olmayan durumların varlıkları halinde çocuklar küçük de olsa babaya bırakılabilir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Nafaka
Çekişmeli boşanma davası süresince sonradan yoksulluk nafakası iştirak nafakası ve olarak devam etmek üzere tedbir nafakası hükmedilebilir.
Tedbir nafakasına ilişkin olarak verilen karara itiraz edilmesi mümkün olması için beyanları doğrular nitelikte deliller getirilmesi gerekmektedir.
Çekişmeli Boşanma Davasında Maddi ve Manevi Tazminat
Çekişmeli boşanma davalarında hakim tarafları dinler, delilleri inceler ve Yargıtay içtihatlarını da dikkate almak üzere taraflar arasında bir çeşit kusur tespiti yaparak boşanma hükmü kurar. Çekişmeli boşanma davasında taraflardan birinin tam kusurlu veya diğer eşe göre daha ağır kusurlu olması halinde, diğer şartlar da gözetilerek maddi ve/veya manevi tazminata hükmedilebilir.
Mahkeme tarafından kusur tespiti ile birlikte boşanma kararına hükmedilmesiyle birlikte boşanmanın ferileri olan yoksulluk nafakası, velayet ve tazminat hususlarına ilişkin de hüküm kurulmak zorundadır. Müşterek çocuk var ve nafaka ile tazminat talep edilmişse; iştirak nafakası çocuğun üstün yararına ve kamu düzenine dair olduğu için talep olmasa dahi hüküm kurulmaktadır.
Taraflarca kusur tespiti, maddi ve manevi tazminat kararı, velayet kararı ve nafaka kararı istinaf edilip, boşanma kararı istinaf edilmeyebilir; böylece kısmı istinaf talep edilmiş olacaktır.
Boşanma davasında tazminat talep edilmemiş ve fakat boşanma davası sonucunda kusur tespiti ile birlikte boşanmaya karar verilmişse, boşanma hükmünün kesinleşmesinden itibaren 1 yıllık süre içerisinde tazminat talepli olarak dava açılabilir.
Çekişmeli Boşanma Halinde Evlilik Mallarının Paylaşılması
Çekişmeli boşanma davasında mal paylaşımının anlaşmalı boşanma davasında olduğu gibi boşanma davası ile birlikte gerçekleştirilmesi mümkün değildir. Dolayısıyla çekişmeli boşanma halinde mal rejiminin tasfiyesi davası, görülen boşanma davasında boşanma hükmü kurulması ve bu boşanma hükmünün kesinleşmesi sonrasında açılabilmektedir.
Mal rejiminin tasfiyesi davasının açılması halinde öncelikle taraflar arasındaki mal rejiminin, mal rejimi türlerinden hangisini tercih ettiklerine bakılacaktır. Ülkemizde mal rejimi olarak ;
- Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi
- Mal Ayrılığı Rejimi
- Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi
- Mal Ortaklığı Rejimi
- Olağanüstü Mal Rejimi
Hiçbir mal rejiminin seçilmemiş olduğu halde, yasal mal rejimi olan edinilmiş mallara katılma rejimine göre paylaşım yapılır. Bu mal rejimi türünde 2002 sonrasında evlilik birliği içerisinde edinilmiş olan tüm mallar(miras malları, karşılıksız kazandırmalar ve kişisel mallar haricindeki tüm mallar), eşler arasında eşit olarak paylaştırılır.
Eşler arasında, halk arasında ” evlilik sözleşemesi ” olarak bilinen ” mal rejimi sözleşmesi ” imzalanmışsa, eşler yasal mal rejiminden ziyade kendileri arasında uygulanacak mal rejimine ilişkin olarak tercihte bulunmuş ve kanunda öngörülmüş olan seçimlik mal rejimlerinden birini seçmiş demektir. Eşler arasında geçerli olan mal rejimi tespit edilir ve malların paylaşımı da bu seçim doğrultusunda yapılır.
Çekişmeli Boşanma Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Çekişmeli boşanma davasında görevli mahkeme, Aile Mahkemeleridir. Aile Mahkemesi bulunmayan yerlerde Asliye Hukuk Mahkemesi bu davaya Aile Mahkemesi sıfatıyla bakacaktır.
Çekişmeli boşanma davasında yetkili mahkeme ise:
- Davalının yerleşim yeri mahkemesi,
- Davacının yerleşim yeri mahkemesi veya
- Tarafların dava öncesi son 6 ay birlikte ikamet ettikleri yer mahkemesidir.
Yurtdışında Yaşayan Müvekkillerin Türkiye’de Açacakları Çekişmeli Boşanma Davalarının Yürütülmesi
Yurtdışında yaşayan kişilerin, Türkiye’de boşanmaları mümkündür. Bu kişilerin, anlaşmalı boşanma halinde mutlaka duruşma günü Türkiye’ye gelip, anlaşmalı boşanmayı kabul ettiğini sözlü olarak ifade etmeleri gerekmektedir. Ancak çekişmeli boşanma davasını avukatları aracılığıyla da yürütebilecek olduklarından dolayı duruşmaya katılım zorunlu değildir. Uygulamada özellikle Almanya, Hollanda, Belçika gibi Türklerin sıklıkla yaşadığı ülkelerden vatandaşlar, Türkiye’deki boşanma davaları için sürekli ülkeye gelmektense bu süreci avukatları aracılığıyla yürütmeyi tercih etmektedir.
Yurtdışında Verilen Boşanma Kararının Türkiye’de Geçerlilik Kazanması
Yurtdışında bir mahkemede verilmiş olan boşanma kararlarının tescil, tanıma ve tenfiz yoluyla Türkiye’de de geçerliliği ihtiva etmektedir. Bunun için yurtdışında verilmiş olan nihai kararın apostilli sureti alınabilir ve gerekli işlemlerin yürütülmesi için Yurtdışından bir Türk boşanma avukatı ile anlaşılabilir. Yurtdışında alınan boşanma kararlarının Türkiye’de hüküm ihtiva etmesine ilişkin makalemizi inceleyip detaylı bilgi edinebilirsiniz: Yurtdışında Verilen Boşanma Kararlarının Tescili ile Tanıma ve Tenfizi
