KAMU DAVASI NEDİR?
Ceza Muhakamesinin aşamalarından olan soruşturma evresi bittikten sonra suçun işlendiği hususunda yeterli şüphe bulunursa soruşturmanın sonunda kamu davası açılır. (CMK 170)
Bu dava asıl uyuşmazlığı çözen ana dava niteliğindedir. Cumhuriyet savcısı soruşturma evresinin sonunda, toplanan delillere göre suçun işlendiğine dair yeterli şüphe taşıyorsa, iddianame düzenler. Kamu davasının açılmasında takdir yetkisi Cumhuriyet Savcısına aittir.
Savcı tarafından iddianame düzenlendikten sonra bu iddianamenin mahkeme tarafından kabul edilmesi ve mahkemenin kabulünden sonra 15 günün geçmesiyle birlikte kamu davası açılır.
HANGİ SUÇLARDA ŞİKAYET OLMAKSIZIN KAMU DAVASI AÇILIR?
Şikayete tabi suçlar, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda ve özel kanunlarda açıkça düzenlenmiştir. Kural olarak ceza kanunlarında düzenlenen suçların soruşturması ve kovuşturulması şikayete bağlı değildir. İstisna durumlarda kanunlar açık şekilde soruşturmasının ve kovuşturmasının şikayete bağlı olduğunu belirtir.
KAMU DAVASI NE KADAR SÜRER?
Her davanın süreci farklı olmakla birlikte kamu davaları 6 ay ile 2 yıl arasında sürer.
KAMU DAVASI İDDİANAME
Görevli ve yetkili mahkemeye hitaben düzenlenen iddianamede;
a) Şüphelinin kimliği,
b) Müdafii,
c) Maktul, mağdur veya suçtan zarar görenin kimliği,
d) Mağdurun veya suçtan zarar görenin vekili veya kanunî temsilcisi,
e) Açıklanmasında sakınca bulunmaması halinde ihbarda bulunan kişinin kimliği,
f) Şikâyette bulunan kişinin kimliği,
g) Şikâyetin yapıldığı tarih,
h) Yüklenen suç ve uygulanması gereken kanun maddeleri,
i) Yüklenen suçun işlendiği yer, tarih ve zaman dilimi,
j) Suçun delilleri,
k) Şüphelinin tutuklu olup olmadığı; tutuklanmış ise, gözaltına alma ve tutuklama tarihleri ile bunların süreleri,
gösterilir.
Kamu Davasına Katılma
CMK Madde 237
(1) Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikâyetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler.
(2) Kanun yolu muhakemesinde davaya katılma isteğinde bulunulamaz. Ancak, ilk derece mahkemesinde ileri sürülüp reddolunan veya karara bağlanmayan katılma istekleri, kanun yolu başvurusunda açıkça belirtilmişse incelenip karara bağlanır.
Katılma usulü – Madde 238
(1) Katılma, kamu davasının açılmasından sonra mahkemeye dilekçe verilmesi veya katılma istemini içeren sözlü başvurunun duruşma tutanağına geçirilmesi suretiyle olur.
(2) Duruşma sırasında şikâyeti belirten ifade üzerine, suçtan zarar görenden davaya katılmak isteyip istemediği sorulur.
(3) Cumhuriyet savcısının, sanık ve varsa müdafiinin dinlenmesinden sonra davaya katılma isteminin uygun olup olmadığına karar verilir.
Suçun mağduru ile şikâyetçinin çağırılması – Madde 233
(1) Mağdur ile şikâyetçi, Cumhuriyet savcısı veya mahkeme başkanı veya hâkim tarafından çağrı kâğıdı ile çağırılıp dinlenir. Kovuşturma evresine geçildiğinde çağrı kâğıdına iddianame eklenir. Ayrıca, iddianameye ilişkin bilgiler ve duruşma tarihi; telefon, telgraf, faks, elektronik posta gibi iletişim bilgilerinin dosyada bulunması hâlinde bu araçlardan yararlanılmak suretiylede bildirilir.
(2) Bu hususta yapılacak çağrı ve zorla getirme bakımından tanıklara ilişkin hükümler uygulanır.
KAMU DAVASI AÇILMASININ ERTELENMESİ NASIL OLUR?
CMK 171/2-5’te kamu davasının açılmasının ertelenmesi düzenlenmiştir. İlgili madde hükmüne göre kamu davasının açılmasının ertelenmesinin koşulları şunlardır:
“Uzlaştırma ve önödeme kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, Cumhuriyet savcısı, üst sınırı üç yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süre ile ertelenmesine karar verebilir. Suçtan zarar gören veya şüpheli, bu karara 173 üncü madde hükümlerine göre itiraz edebilir.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilebilmesi için;
a) Şüphelinin daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı hapis cezası ile mahkûm olmamış bulunması,
b) Yapılan soruşturmanın, kamu davası açılmasının ertelenmesi halinde şüphelinin suç işlemekten çekineceği kanaatini vermesi,
c) Kamu davası açılmasının ertelenmesinin, şüpheli ve toplum açısından kamu davası açılmasından daha yararlı olması,
d) Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı ve Cumhuriyet savcısı tarafından tespit edilen zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi, koşullarının birlikte gerçekleşmesi gerekir.
Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmediği takdirde, kovuşturmaya yer olmadığına karar verilir. Erteleme süresi içinde kasıtlı bir suç işlenmesi halinde kamu davası açılır. Erteleme süresince zamanaşımı işlemez.
Kamu davasının açılmasının ertelenmesine ilişkin kararlar, bunlara mahsus bir sisteme kaydedilir. Bu kayıtlar, ancak bir soruşturma veya kovuşturmayla bağlantılı olarak Cumhuriyet savcısı, hâkim veya mahkeme tarafından istenmesi halinde, bu maddede belirtilen amaç için kullanılabilir.”
Cumhuriyet Savcısı, soruşturulması ve kovuşturulması şikayete bağlı olup, üst sınırı bir yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlardan dolayı, yeterli şüphenin varlığına rağmen, kamu davasının açılmasının beş yıl süreyle ertelenmesine karar verebilir. Fakat uzlaşma şartları gerçekleşmişse öncelikle uzlaşma hükümlerinin uygulanmasına karar verilir.
Erteleme Kararına İtiraz: CMK 171/2 maddesi gereği; Suçtan zarar gören, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararına CMK 173’üncü madde hükümlerine göre itiraz edebilir.
KAMU DAVASININ DÜŞMESİ
Davanın düşmesi, CMK’nın 223/8. maddesinde “Duruşmanın Sona Ermesi ve Hüküm” başlığı altında düzenlenmiştir. Düşme kararı kovuşturmanın her aşamasında verilebilir. TCK’da yer alan kamu davasının düşme sebepleri şunlardır:
- Dava Zamanaşımı:
- Genel Af
- Sanığın Ölümü
- Şikayetten Vazgeçme
- Ön ödeme
- Uzlaşma
CİNSEL İSTİSMARDA KAMU DAVASI DÜŞME NASIL OLUR?
Cinsel İstismar suçu kamu davası; ancak suçun sarkıntılık düzeyinde kaldığı suçlarda düşer. Bunun dışında suç şikayete tabi bir suç olmadığından şikayetten vazgeçilse dahi kamu davası düşmez.
EŞİME ŞİDDET UYGULADIM KAMU DAVASI AÇILIR MI?
Kendisine şiddet uygulanan eş bu konuda şikayette bulunduğu zaman diğer eş aleyhine kamu davası açılır. Şiddet gören eşin savcılığa yapmış olduğu şikayetten vazgeçmesi kamu davasının düşmesi anlamına gelmez. Dava resen yürütülmeye devam eder.
KAMU DAVASI ADLİ SİCİL KAYDINA İŞLER Mİ?
5352 sayılı Adli Sicil Kanununa göre ceza ve güvenlik tedbiri yaptırımı içeren kesinleşmiş mahkeme kararları adli sicil kaydına işlenir. Yani kamu davası sonunda kişi bir mahkumiyet alır ve bu mahkumiyet de kesinleşirse, kesinleşen bu ceza adli sicil kaydına işlenir.
BASİT YARALAMADA KAMU DAVASI AÇILIR MI?
Cumhuriyet Savcısı kasten yaralama suçu şüphesini öğrendikten sonra soruşturmaya kendiliğinden başlayacaktır. Lakin basit yaralama şeklinde işlenen kasten yaralama suçu şikayete tabidir. Soruşturma aşamasında basit yaralama sonucu mağdur olan kişinin şikayetçi olmaması veya mağdurun şikayetinden vazgeçmesi halinde kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilecektir. Yargılama aşamasında şikayetten vazgeçme halinde ise düşme kararı verilecektir.
KAMU DAVASI ADLİ PARA CEZASI
Suçun işlediği tespit edilince verilecek ceza işlenen suçun durumuna göre adli para cezası veya hapis cezası olabilir. Kimi suçlar için hem hapis cezası hem adli para cezası gündeme gelir. Sadece hapis cezası olan kamu davaları, 1 yılın altında kalması ve diğer bazı şartları taşıması durumunda adli para cezası uygulanabilir.
TRAFİK CEZALARI KAMU DAVASI
Trafik kazaları sonucu ölüm ve yaralanmalar meydana gelmişse kamu davası açılır. Şikayete tabi değildir. Soruşturması ve kovuşturması adli makamlarca resen yapılır.. Kaza sonucu ölüm varsa Türk Ceza Kanunu madde 85 ‘Taksirle adam öldürme ‘ suçundan 2 yıldan 6 yıla, kaza yaralanmalı ise 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezasına çarptırılır.
