Mirasta Denkleştirme Nedir?
Madde 669 – Yasal mirasçılar, miras bırakandan miras paylarına mahsuben elde ettikleri sağlar arası karşılıksız kazandırmaları, denkleştirmeyi sağlamak için terekeye geri vermekle birbirlerine karşı yükümlüdürler.
Mirasta Denkleştirme Davasının Tarafları
- Denkleştirmede Borçlu : Miras bırakanın ölümü anında kanuni mirasçı sıfatına sahip olan ve kendisine denkleştirmeye tabi kazandırma yapılmış olan kişidir.
- Denkleştirmede Alacaklı : Miras bırakanın ölümü anında onun kanuni mirasçısı sıfatına sahip olanlar denkleştirme alacaklısı olabilecektir. Atanmış mirasçılar ve miras bırakanın ölümü anında çıkarılma, yoksunluk, red veya feragat sebebiyle mirasçı sıfatını kaybedenler denkleştirme alacaklısı olamayacaklardır.
Denkleştirmeye Tabi Kazandırmalar
Kural olarak denkleştirmeye tabi kazandırma, miras bırakanın kazandırmanın denkleştirmeye tabi olduğuna yönelik ifadeleri ile ortaya çıkmaktadır.
Miras bırakanın altsoyuna yaptığı bazı kazandırmalar miras bırakan tarafından açıkça miras paylarına mahsuben yapıldığı belirtilmese dahi aksini beyan etmediği sürece denkleştirmeye tabi olacaktır.
Bu durum kanuni denkleştirme yükümü olarak uygulamada karşımıza çıkmaktadır.
Türk medeni kanunumuzda bu kazandırmalar çeyiz veya kuruluş sermayesi vermek, ya da bir malvarlığını devretmek veya borçtan kurtarmak ve benzerleri gibi karşılık almaksızın alt soyuna yapmış olduğu kazandırmalar olarak belirtilmiştir.
Denkleştirmeden Kanunen Muaf Tutulan Kazandırmalar
Madde 674 – Çocukların eğitim ve öğrenimi için yapılan giderler sebebiyle geri verme yükümlülüğü, miras bırakanın aksini arzu ettiği ispat edilmedikçe, ancak alışılmış ölçüleri aşan kısım için mevcuttur.
(6462 sayılı ve 25.04.2013 tarihli Kanunun 1. maddesi ile değişik) Eğitim ve öğrenimini tamamlamamış olan veya engelliliği bulunan çocuklara, paylaşmada hakkaniyete uygun bir ödeme yapılır.
Miras bırakanın çocuklarına yaptığı eğitim ve öğrenim masrafları denkleştirmeden muaf olacağını ancak alışılmış ölçüleri aşan miktarda yapılan masraflar denkleştirmeye tabi tutulacaktır.
Yine medeni kanunumuzun 675. Maddesinde Olağan hediyeler ile evlenme sırasında yapılan geleneğe uygun giderlerin de denkleştirmeden muaf tutulacağı hükme bağlanmıştır.
Denkleştirme ile Tenkisin Farkları
Denkleştirmeye konu kazandırma tümüyle terekeye iade edilir, Tenkise tabi kazandırma da tasarruf oranını aştığı kadarıyla indirilir.
Denkleştirmeye tabi kazandırmalar miras bırakanın yalnızca sağlığında yapmış olduğu kazandırmalar iken tenkise tabi kazandırmalar kural olarak ölüme bağlı kazandırmalar olup istisna olarak bazı hallerde sağlar arası kazandırmalar tenkis edilir.
Denkleştirme Davasında İspat Yükümlülüğü
Altsoya yapılan sağlar arası kazandırmanın denkleştirmeye tabi olmadığını altsoy ispatlamak zorundadır. Altsoy dışındaki yasal mirasçılara yapılan kazandırmalar, karine olarak denkleştirmeye tabi olmadığından denkleştirmeye tabi olduğu iddiasını davacı tarafından ispatlamakla yükümlüdür.
Denkleştirme Davasında Yetkili ve Görevli Mahkeme
Türk medeni kanunu 576. hükmü gereğince Denkleştirme davası için yetkili mahkeme, Miras bırakanın son yerleşim yeri mahkemesidir.
Görevli mahkeme ise Asliye Hukuk Mahkemesidir.
Denkleştirme Davasında Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süreler
- Bir yıllık süre: Davacı kendi hak sahipliğini, ölüme bağlı tasarrufu ve iptal nedenini öğrenmesinden itibaren işlemeye başlayan süredir. Davacı bu hususları miras bırakanın ölümünden önce öğrenmiş olsa bile bu bir yıllık süre miras bırakanın ölümünden sonra işlemeye başlayacaktır.
- On yıllık süre: Davalının iyi niyetli olması halinde vasiyetnamelerin açıldığı tarihten itibaren , miras sözleşmelerinde ise miras bırakanın ölümü ile 10 yıllık süre işlemeye başlayacaktır.
- Yirmi yıllık süre: Davalının kötü niyetli olması halinde on yıllık süre yirmi yıl olarak hesaplanacaktır.
Mirasta Denkleştirme için alınan örnek Yargıtay Kararlarına Blog kısmından ulaşabilirsiniz.
